ضدآفتاب و فواید استفاده از آن – همه چیز را درباره ضدآفتاب اینجا بخوانید

کرم های ضدآفتاب و استفاده از آنها برای مراقبت از پوست و سلامتی آن ضروری و مهم هستند تقریبا همه پزشکان متخصص پوست بر اهمیت استفاده از کرم ضدآفتاب اذعان داشته اند و استفاده از کرم‌های ضدآفتاب را اولین قدم و مهم ترین راه برای سلامت پوست در طولانی مدت می دانند.

استفاده از کرم های ضدآفتاب از ابتلا به بیماری‌های خطرناکی مانند سرطان پوست جلوگیری می کند زیرا حدود 85 درصد از مبتلایان به سرطان پوست به علت قرار گیری پوست در معرض اشعه فرابنفش می باشد.

براساس آمارهای منتشر شده، موارد جهانی ابتلا به سرطان پوست ملانوم در حال افزایش می باشد و عوامل اصلی ابتلا به سرطان ملانوم در افراد با سابقه آفتاب سوختگی مرتبط بوده و از قرار گرفتن در معرض نور خورشید نشأت می گیرد.

همچنین می توان از ضدآفتاب ها به عنوان قوی ترین کرم‌های ضد پیری پوست نام برد چون نور آفتاب و اشعه فرابنفش از عوامل اصلی چین‌وچروک و ایجاد کک ‌ومک برروی پوست هستند.

مراقبت از پوست برای انواع پوست ها با هر نوع ژنتیکی بسیار مهم می باشد. همچنین مراقبت از پوست در برابر موجب می شود تا فرد پوستی سالم و شفاف‌تری داشته باشد و از بروز علائم پیری هم جلوگیری خواهد کرد تا دیرتر این علائم در فرد ظاهر شود.

از دوران قرون وسطی، انسان به ارتباط بین آفتاب و آسیب‌های پوستی پی برده است. با توصیف طیف الکترومغناطیسی، طیف نور ماورا بنفش به عنوان مسئول آسیب پوستی ناشی از تماس ‌طولانی‌مدت پوست با آفتاب شناسایی ‌می‌شود. ضدآفتاب ‌ها از دیرباز در اندازه‌های مختلف برای محدود کردن زمان قرار گرفتن در معرض نور خورشید مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

آگاهی از خطرات مرتبط با اشعه خورشید در قرن اخیر افزایش یافته است و در نتیجه، علم، فنآوری‌ها و فرمولاسیون به طور قابل توجهی پیشرفت کرده‌اند. استفاده از محصولات ضد آفتاب همچنان رو به افزایش است زیرا سازمانهای مراقبت بهداشتی دولتی به دنبال مهار موارد در حال افزایش ملانوما ناشی از اشعه UV هستند.

آفتاب گرفتن تفریحی و برنزه کردن پوست به روش مصنوعی خطر ابتلا به این بیماری‌ها را به میزان قابل توجهی افزایش داده است. هدف این مقاله، بررسی مبانی علمی استفاده از ضد آفتاب، ‌طبقه‌بندی، فرمول بندی، کنترل و تنظیم کیفیت آنها در کشورهای مختلف جهان است.

قرار گرفتن مکرر پوست در معرض آفتاب ‌می‌تواند به تغییرات کوتاه مدت و بلند مدت در ساختار پوست منجر گردد. در کوتاه مدت، این مواجهه باعث اریتم (قرمز شدن) پوست می‌شود که معمولا از آن به عنوان آفتاب سوختگی نام برده می‌شود. به دنبال اریتم، ملانوسیت فعال ‌می‌شود که میزان تولید ملانین را افزایش ‌می‌دهد (افزایش ملانیزاسیون) که باعث تیره شدن ظاهر پوست ‌می‌شود.

اثرات تماس مکرر و طولانی با آفتاب شامل از دست دادن قابلیت ارتجاعی پوست است که برگشت ناپذیر بوده و ممکن است به سرطان‌های پوستی منجر گردد. میزان آسیب پوستی به مدت زمان قرار گیری در معرض آفتاب، تغییر شدت تابش ناشی از تغییرات فصلی، موقعیت جغرافیایی و عوامل وابسته به میزبان از جمله سن، رنگ پوست، عوامل رفتاری، وضعیت ایمنی و سایر موارد بستگی دارد.

شکل 1: لایه‌های پوست و ملانین

امروزه استفاده از ترکیبات ضد آفتاب برای حفاظت در برابر اثرات مضر اشعه خورشید در چند دهه اخیر افزایش‌ یافته است. این امر ممکن است ناشی از افزایش آگاهی در مورد اثرات مضر بالقوه ناشی از مواجهه مکرر با خورشید باشد. قرار گرفتن مکرر در معرض آفتاب خطر ابتلا به سه نوع سرطان را افزایش ‌می‌دهد: ملانوم، کارسینوم سلول بازال و سرطان سلول سنگفرشی که همراه با ملانوم باعث مرگ و میر بالاتر ‌می‌شود، در حالی که سرطان‌های پوستی غیر ملانومی شایعه‌تر بود و با آسیب‌های پوستی بیشتری همراه است.

مطالعات بالینی مختلف نشان داده است که استفاده منظم از ضد آفتاب ‌می‌تواند باعث کاهش سرطان پوست، به ویژه ملانوم و کارسینوم سلول سنگفرشی شود. شواهدی در مورد نقش محافظتی ضد آفتاب‌ها در برابر آسیب‌های پوستی ناشی از نور خورشید نیز اثبات شده است.

فرمولاسیون و علم کرم‌های ضد آفتاب همراه با پیشرفت دانش و فنآوری‌های علمی برای بهبود ویژگی‌های فرمولاسیون از نظر کارایی، ایمنی و زیبایی تکامل یافته است. افزایش میزان ملانومای پوستی، نگرانی‌های نظارتی در مورد کیفیت محصولات ضدآفتاب را به دنبال داشته است و باعث افزایش تقاضا از سوی مراجع در مورد بررسی کیفیت فراورده‌های ضد آفتاب شده‌ است.

استفاده از کرم‌های ضدآفتاب به عنوان محافظانی در برابر نور خورشید در چند دهه گذشته به طور قابل توجهی افزایش یافته است. با افزایش آگاهی در مورد حفاظت ارائه شده توسط ضد آفتاب در برابر آفتاب سوختگی، پیری پوست و ملانوما، تقاضا برای فرمول‌های ضد آفتاب به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش ‌می‌یابد و یک فرصت قابل توجه برای صنایع دارویی وجود دارد که با تولید ضد آفتاب‌های با کیفیت، کارآمد، ایمن و از نظر زیبایی، این تقاضا را برآورده کنند.

اساس استفاده از ضد آفتاب

مواد آرایشی کالاهایی هستند که برای تمیزی، زیباتر سازی، افزایش جذابیت یا تغییر ظاهر به بدن انسان ماليده، ریخته، پاشیده، اسپری، تزريق یا به اَشکال دیگر استفاده ‌می‌شود (FDA، 2018).  ضد آفتاب یک ماده آرایشی پر طرفدار است و برای محافظت از پوست در برابر اثرات مضر نور ماورا بنفش (UV) بکار برده ‌می‌شود.

قرارگیری مکرر پوست در معرض آفتاب با خطر بالای ابتلا به سرطان‌های پوست همراه است. بر طبق تحقیقات انجام شده در زمینه سرطان در آمریکا، ‌می‌توان از بروز 8 مورد از 10 مورد ابتلا به سرطان ملانوما را با درک اثرات مضر نور خورشید و نحوه محافظت از خود در برابر اشعه‌های مضر پیشگیری کرد.

افزایش آفتاب گرفتن در هنگام تعطیلات و همچنین استفاده از منابع اشعه ماورا بنفش مصنوعی برای ایجاد برنزه شدن پوست در میان سفیدپوستان جوان که به دنبال پوست تیره‌تر هستند، یکی از نگرانی آژانس‌های بهداشتی در سراسر جهان محسوب ‌می‌شود.

پرتوهای خورشید شامل طیف وسیعی از طول‌موج‌ها است که از نظر فرکانس و مشخصات انرژی با یکدیگر تفاوت دارند. طیف الکترومغناطیسی خورشید به ترتیب کاهش مرتبه انرژی شامل اشعه‌های کیهانی، اشعه گاما، اشعه ایکس، اشعه ماورا بنفش، مایکروویو و امواج رادیویی است.

جو زمین از ورود اشعه‌های کیهانی، گاما و ایکس به سطح زمین جلوگیری کرده و بنابراین هیچ پتانسیلی برای ایجاد آسیب ندارند. اشعه ماورا بنفش و طیف‌هایی با انرژی پایین ‌می‌توانند به جو زمین نفوذ کنند. امواج مایکروویو و رادیویی آسیبی به پوست وارد نمی‌کنند.

اشعه UV بخشی از نور مرئی است و طول موج آن در بازه ی 100 تا 400 نانومتر است (شکل 2). طیف UV به سه دسته تقسیم ‌می‌شود که عبارتند از:  320–400 نانومتر (UVA: ماورا بنفش با طول موج بلند)، 290–320 نانومتر (UVB: ماورا بنفش با طول موج متوسط) و 100-290 نانومتر (UVC: ماورا بنفش با طول موج کوتاه). UVB باعث تولید رنگدانه ملانین و تحریک سلولهای پوست برای تولید اپیدرم ضخیم‌تر و در نتیجه برنزه شدن طولانی‌مدت ‌می‌شود.

همچنین علت اصلی آفتاب سوختگی به شمار ‌می‌رود. نور UVA با فعال کردن ملانین موجود در اپیدرم به برنزه شدن کوتاه مدت منجر ‌می‌شود. نفوذ این اشعه در پوست بسیار عمیق‌تر از UVB بوده و ‌می‌تواند باعث آسیب طولانی‌مدت و همچنین پیری پوست گردد که به دلیل از بین رفتن خاصیت ارتجاعی و چروک شدن پوست ایجاد ‌می‌شود.

اثرات UVA در مقایسه با اثرات UVB که حاد هستند، خیلی دیرتر آشکار ‌می‌شوند. نور UVA همچنین با سلول‌های پوستی واکنش نشان ‌می‌دهد و رادیکال‌های آزاد تولید ‌می‌کند که بسیار فعال هستند و ممکن است به طور غیر مستقیم منجر به جهش DNA شوند که در صورت عدم ترمیم ممکن است باعث بروز سرطان شود. افرادی که دارای رنگدانه‌های پوستی روشن هستند نسبتاً بیشتر از آسیب UV رنج ‌می‌برند، زیرا اشعه ماورا بنفش به اپیدرم آنها آسانتر نفوذ کرده و به سلولهای کراتینوسیت و ملانوسیت در لایه‌های عمیق‌تر اپیدرم آسیب ‌می‌رساند.

شکل 2: محدوده اشعه فرابنفش در طیف الکترومغناطیسی

فیلترکننده‌های اشعه ماورا بنفش که ضدآفتاب نیز نامیده ‌می‌شوند، عناصری هستند که در فرمول‌های محافظ نور خورشید وجود دارند و از طریق جذب، انعکاس یا پراکندگی انرژی مستقیماً با تابش خورشید مقابله ‌می‌کنند. آنها بر اساس مکانیسم عمل خود به دو دسته طبقه بندی ‌می‌شوند.

ضد آفتاب‌های شیمیایی یا آلی و ضدآفتاب‌های پایه معدنی یا غیر آلی. ضد آفتاب‌های شیمیایی، نور ماورا UV بنفش را جذب نموده و آن را به انرژی گرمایی تبدیل ‌می‌کنند که از پوست آزاد ‌می‌شود. نمونه‌های معمول ضد آفتاب‌های شیمیایی شامل اوکتیل سالیسیلات (octisalate) و آووبنزن (avobenzone) است.

ضد آفتاب‌های آلی در زیبایی فرد تاثیر به سزایی دارند و از این رو مورد استقبال بیشتری قرار ‌می‌گیرند، اما پتانسیل جذب سیستمیک را دارند بنابراین حساسیت و اثرات نامطلوب در این گروه از ضد آفتاب‌ها بیشتر دیده ‌می‌شود. ضد آفتاب‌های معدنی که به صورت کرمهای ضد آفتاب در بازار موجودند، با نور ماورا بنفش را پراکنده و منعکس کرده و در نتیجه از پوست محافظت ‌می‌کنند.

نمونه‌های متداول ضدآفتاب‌های معدنی شامل دی اکسید تیتانیوم و اکسید روی است. فیلترهای غیر آلی دارای کمترین پتانسیل برای ایجاد حساسیت آلرژیک بوده و قابلیت مقاومت بالایی را در برابر نور از خود نشان ‌می‌دهند و بنابراین، برای افراد با پوست حساس مناسب‌ترند. با این حال، خواص بازتابندگی آنها ممکن است باعث درخشش بیش از حد پوست گردد، به طوری که پوست سفید به نظر برسد.

کارایی فیلترهای غیرآلی به اندازه و پراکندگی ذرات آنها مربوط ‌می‌شود. در حال حاضر، فرمولاسیون‌های موجود اغلب حاوی کرم‌های ضد آفتاب شیمیایی و معدنی هستند. انواع مختلفی از محصولات ضد آفتاب شامل کرم، ژل، اسپری و روغن وجود دارد. انتخاب آنها به نیازها و ترجیحات فردی بستگی دارد.

پیشینه تاریخی استفاده از ضدآفتاب

مطالعات اندکی درباره شیوه زندگی جوامع باستانی برای محافظت از خود در برابر نور خورشید وجود دارد. با این وجود، استفاده از ضد آفتابها در زمان قرون وسطی رایج بوده است. در مصر باستان، زنان از محصولات طبیعی مختلفی مانند باقلا، یاسمین، زیتون، روغن نیلوفر آبی، روغن بادام ، پودر کلسیت، خاک رس و عصاره سبوس برنج به عنوان ضد آفتاب استفاده ‌می‌کردند.

جوامع یونانی و سایر جوامع ساکن دریای مدیترانه با کشف اثرات مضر خورشید، کلاه‌های ویژه ای را برای محافظت از خود در برابر اشعه‌های مضر طراحی کردند. شواهد مستندی در مورد استفاده از روغن برای محافظت از پوست در برابر نور خورشید در طی مسابقات المپیک یونان وجود دارد.

نوشته‌های متعدد دیگر حاکی از آگاهی بالای این جوامع در مورد ارتباط بین مواجهه با نور خورشید و پیری یا تغییرات فیزیکی است. در دهه 1880 از کینین اسیدی شده برای محافظت از بیماران مبتلا به اگزما در برابر اشعه‌های مضر ماورای‌بنفش استفاده شد.

در دوران مدرن استفاده تجاری از ضدآفتاب اولین بار در سال 1928 در ایالات متحده آمریکا و پس از معرفی امولسیون حاوی بنزیل سینامات و بنزیل سالیسیلات گزارش شد. فرمولاسیون حاوی فنیل سالیسیلات در اوایل دهه 1930 در استرالیا ارائه شد. اولئات کینین در اواسط دهه 1930 در ایالات متحده آمریکا مورد استفاده قرار گرفت.

پارا آمینو بنزوئیک اسید (PABA) در سال 1943 ثبت اختراع شد و به دنبال آن، ضدآفتاب‌های بسیاری حاوی PABA عرضه شدند. ارتش ایالات متحده در دهه 1950 مشخصاتی را برای محصولات ضدآفتاب تدوین کرد.

چه کسانی باید از ضدآفتاب استفاده کنند؟

آیا استفاده از ضدآفتاب برای شما ضروری است؟ پاسخ به این پرسش برای تمام افراد یکسان است!!! آری !!! همه افراد باید از ضدافتاب استفاده کنند زیرا ضدآفتاب ها از پوست در  برابر اشعه مضر UVA و UVB محافظت کرده و از ابتلا به سرطان جلوگیری می کند.

اثرات اشعه ماورا بنفش بر روی پوست

اشعه ماورا بنفش باعث تاثیرات سودمند و نامطلوب بر روی پوست می‌شود. هدف از محافظت در برابر آفتاب، حداقل‌سازی اثرات ناخواسته است، بدون آنکه اثرات مفید حذف گردند. این اثرات ممکن است به صورت حاد در برخی از افراد مشاهده شود، در حالی که در برخی دیگر در طی دوره‌های طولانی ایجاد ‌می‌شوند و شامل برنزه شدن، افتاب سوختگی، پیری ناشی از صدمه آفتاب و سرطان پوست ‌می‌باشند.

برنزه شدن به رنگ‌گیری تاخیری پوست در اثر آفتاب اشاره دارد که در بسیاری از فرهنگ‌ها مطلوب تلقی می‌شود. عمل برنزه کردن آرایشی در میان سفیدپوستان جوان اهمیت پیدا کرده‌ است و این روند با پیشرفت فناوری‌هایی که تولید نور UV مصنوعی را امکان‌پذیر ‌می‌سازند، افزایش‌ یافته است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) زنگ خطر را برای این عمل به صدا درآورده است زیرا هر کسی با سابقه ‌طولانی‌مدت تماس با آفتاب، مستعد ابتلا به سرطان پوست در ‌طولانی‌مدت است.

آفتاب سوختگی به اریتم پوستی ناشی از اتساع رگهای خونی سطحی اشاره دارد  که یک عارضه شایع در پی قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش است. مواجهه ‌طولانی‌مدت با آفتاب باعث تیرگی یا قرمزی پوست، سوختگی‌های دردناک، تاول و ورم منجر شود. اشکال سرطان پوست عبارتند از: کارسینوم سلول بازال، کارسینوم سلول سنگفرشی و ملانوم بدخیم پوستی.

دو مورد اول شایع‌ترین نوع سرطان‌های پوستی محسوب ‌می‌شوند و هر دو بیشتر در قسمت‌هایی از بدن مانند مانند سر و گردن که در معرض آفتاب قرار دارند، رخ ‌می‌دهند. این دو نوع به عنوان سرطان پوست غیر ملانو‌می ‌دسته‌بندی ‌می‌شوند و با عوارض بالاتری در بیماران همراه هستند و باعث تغییرات گسترده زیبایی در پوست ‌می‌شوند؛ در حالی که مرگ و میر ناشی از سرطان پوست بیشتر به علت ابتلا به ملانوم بدخیم است.

پیری ناشی از صدمه آفتاب شامل تغییرات غیر قابل برگشت در پوست در اثر تماس مزمن و ‌طولانی‌مدت با نور آفتاب است. این عارضه به صورت خشکی، چین و چروک، افتادگی و از بین رفتن قابلیت ارتجاعی پوست است. این عارضه در تضاد با پوستی است که به طور ذاتی دچار پیری شده و رنگ‌ پریده، چروکیده و صاف به نظر ‌می‌رسد.

استفاده از ضدآفتاب برای محافظت در برابر آسیب پوستی ناشی از اشعه ماورا بنفش

با پیشرفت‌هایی که در زمینه پزشکی و همچنین علوم به طور کلی در قرن بیستم بوجود آمد، نشان داده شد که نقش پرتو ماورا بنفش در ایجاد آسیب دیدگی پوست بسیار قابل توجه است. مطالعات انجام شده بر روی جوندگان آزمایشگاهی، درک بیشتری از افسردگی ناشی از اشعه ماورا بنفش، سرطان‌زایی، آسیب ناشی از پرتوهای آفتاب و پیری ناشی از صدمه آفتاب را امکان‌پذیر کرد.

دانشمندان همچنین مشاهده کردند که شیوع ملانوما در جمعیت‌هایی که آفتاب گرفتن در آن رایج است، بیشتر است. مطالعات بیشتر نشان داد که افرادی که از ضدآفتاب استفاده می‌کردند به میزان کمتری دچار آسیب پوستی شدند. تحقیقات گسترده‌ای در مورد علل سرطان پوست انجام شده‌ است و سازمانهای متعدد، اشعه فرابنفش را به عنوان یکی از سرطانزای مهم معرفی کرده اند.

فعالیت‌های اطلاع‌رسانی عمومی از آن زمان به پذیرش و استفاده بیشتر از کرم‌های ضد آفتاب منجر شده‌ است. تلاش‌های اولیه برای تولید محصولات ضد UVA به طور خاص انجام شد. اخیراً بیشتر فرمول‌های ضد آفتاب حاوی عوامل ضد UVA و ضد UVB هستند.

آیا استفاده از ضد آفتاب در پاییز و زمستان ضرورت دارد؟

استفاده از ضدآفتاب ها فقط مختص به تابستان نمی باشد زیرا مضرات نور آفتاب در فصول سرد نیز تاثیرگذارند و پدیده آفتاب سوختگی نیز در این فصول رخ خواهد داد.

آمارهای منتشر شده در کشور آمریکا نشان می دهد بیشتر از 20% مردم آمریکا در فصول سرد سال به سرطان پوست و آسیب های پوستی مبتلا شده اند.

پرتوهای خورشید همان اندازه که در تابستان می توانند مضر باشند به همان اندازه نیز در زمستان بر روی پوست تاثیر گذارند بنابراین استفاده از ضدآفتاب ها در ماه های سرد امری بدیهی و ضروری است. دلایل استفاده از ضدآفتاب در پاییز و زمستان به شرح زیر است:

پاییز:

• پرتوهای فرابنفش با هوای سرد از بین نمی روند و سردی هوا از تأثیرآنها بر پوست نمی کاهد.
• هوای ابری مانع عبور همه‌ی پرتوهای UVB نمی‌شوند زیرا ابرها نمی توانند از تابیدن اشعه های فرابنفش جلوگیری کند.
• اشعه‌ی UVA از شیشه‌ ها عبور می‌کنند ماندن در خانه و یا شیشه بالای ماشین از شما در مقابل مضرات اشعه های فرابنفش محاحفظت نمی کند.
• خشکی پوست در هوای سرد بیشتر می شود بنابراین مضرات پرتوهای خورشیدی بیشتر خواهد شد به همین دلیل استفاده از ضدآفتاب دارای روغن های طبیعی در کنار مرطوب کننده ها منجر به حفاظت بیشتر از پوست خواهد شد.

زمستان:

• برف بیشتر از 80% از اشعه های ماوراء بنفش را منعکس می کند و مضرات این پرتوها بر پوست دو برابر خواهد شد.
• به علت رقیق بودن جو در ارتفاعات اشعه های فرابنفش در آنجا بیشتر می شوند تقریبا به ازای هر 300 متر ارتفاع از سطح 4% به این اشعات اضافه خواهد شد.
• در فصل زمستان و بیشتر در اواسط فصل زمین کمترین فاصله را با خورشید دارد بنابراین تاثیرگذاری مضرات پرتوهای خورشیدی نیز افزایش می یابد.
• لایه اوزون که خود ضدآفتاب کره‌ی زمین به حساب می آید در فصل زمستان نازک می شود و رقیق ترین شکل ممکن در خواهد آمد، و جذب پرتوهای فرابنفش در این شرایط بیشتر می شود.

طبقه‌بندی ضدآفتاب ‌ها و مکانیزم محافظت از نور

به طور کلی ، ضدآفتاب‌ها در مسیر تجویز به صورت موضعی یا سیستمیک طبقه‌بندی ‌می‌شوند. کرم‌های ضد آفتاب موضعی بر اساس مکانیسم محافظت خود به دو دسته مواد آلی و غیر آلی تقسیم ‌می‌شوند. گاهی از ضد آفتاب‌های غیر آلی به عنوان کرم‌های ضد آفتاب یاد ‌می‌شود.

ضد آفتاب‌های ارگانیک

این محصولات به طور کلی ترکیبات معطری مرتبط با یک گروه کربونیل هستند. آنها بر اساس دامنه حفاظت به طور کلی در سه دسته طبقه بندی ‌می‌شوند. کرم‌های ضد آفتاب UVB  (290-320 نانومتر) و UVA  (320-400 نانومتر) و طیف وسیعی که کل طیف (290–400 نانومتر) را پوشش ‌می‌دهند.

نمونه‌هایی از ضد آفتاب‌های آلی که UVB را پوشش ‌می‌دهند، عبارتند از پارا آمینو بنزوئیک اسید (PABA) و مشتقات پادیمات اُو (padimate O) آن؛ سالیسیلات‌هایی مانند اوکتیل سالیسیلات و هوموسالات؛ سینامات شامل اکتیل متوکسی سینامات و سینوکسات؛ octocrylate ، benzsulidone و دی بنزوئیل متان.

فیلترهای UVA شامل بنزوفنون‌ها؛ اکسی بنزون و سولیزوبنزون، آووبنزون و مرادیمات، متیل آنترانیلانات و اکامسول هستند. فیلترهای آلی طیف گسترده که هم UVA و هم UVB را پوشش ‌می‌دهند، شامل بستوکتریزول و سیلاتریازول هستند.

ضد آفتاب‌های معدنی

اینها ذراتی هستند که اشعه ماورا بنفش را در محیط پخش و منعکس کرده و به عنوان یک مانع فیزیکی در برابر نور ماورا بنفش عمل ‌می‌کنند. اکسید تیتانیوم و اکسید روی موثرترین ترکیبات ضدآفتاب به شمار ‌می‌روند. آنها کل طیف فرابنفش را پوشش ‌می‌دهند. ضدآفتاب معدنی، اصطلاحی است که از سازوکار آن‌ها ابداع شده‌ است.

ضدآفتاب‌ های سیستمیک

این محصولات ضد آفتاب‌هایی هستند که جذب بدن شده و در پوست جمع ‌می‌شوند و از آن در برابر اشعه ماورا UV بنفش محافظت ‌می‌کنند. نمونه‌های متداول این گروه عبارتند از اسید اسکوربیک؛ بتا کاروتن؛ آلفا-توکوفرول؛ کورتیکواستروئیدها؛ سلنیوم و …. ضد آفتابهای سیستمیک بندرت برای استفاده روزمره بکار برده می‌شوند.

مکانیسم محافظت از نور

ضدآفتاب‌ها با جلوگیری و به حداقل رساندن اثرات مخرب اشعه ماورا بنفش خورشید عمل ‌می‌کنند. اثبات شده است که ضدآفتاب‌ها تحمل پوست را در برابر اشعه ماورا بنفش افزایش ‌می‌دهد. آنها عمدتا از طریق دو مکانیزم زیر عمل ‌می‌کنند:

1. پراکندگی و انعکاس انرژی UV از سطح پوست. ضدآفتاب‌های معدنی اساساً از طریق این مکانیزم کار ‌می‌کنند. آنها پوششی را فراهم ‌می‌کنند که مانع نفوذ اشعه خورشید از طریق پوست ‌می‌شود.
2. جذب انرژی اشعه ماورا بنفش با تبدیل آن به انرژی گرما در نتیجه اثرات مضر آن را کاهش ‌می‌دهد و عمق نفوذ آن را به پوست کاهش ‌می‌دهد. ضد فتاب‌های آلی در درجه اول از طریق این مکانیسم کار ‌می‌کنند.

چندین ترکیب آلی معمولاً در ترکیبات شیمیایی ضد آفتاب گنجانده ‌می‌شوند تا حفاظت در برابر طیف وسیعی از طیف UV محقق گردد. ذرات معدنی ممکن است ریز ذرات را در لایه‌های بالایی پوست پراکنده کنند، در نتیجه مسیر نوری فوتون‌ها را افزایش ‌می‌دهند و به جذب فوتون‌های بیشتر و افزایش ضریب محافظت در برابر آفتاب (SPF) و در نتیجه، کارایی بالای ترکیب ‌می‌شوند.

انواع کرم های ضد آفتاب بر اساس SPF و میزان تأثیرا آن ها

SPF15 : کرم های دارای این SPF می‌تواند جلوی یک پانزدهم از اشعه‌های مضر آفتاب را بگیرد.

SPF30 : این کرم ها از پوست در برابر 97 درصد اشعه خورشید محافظت می کند.

SPF50 : ضدآفتاب های با SPF 50 از برخورد 98 درصد پرتوهای خورشیدی با پوست جلوگیری می کند.

SPF های 30 و 50 و بالاتر از آن تفاوت زیادی با هم ندارند و تفاوت آنها در ویژگی های آن ها است.

توسعه کرم‌های ضد آفتاب

تولید کرم‌های ضدآفتاب نیاز به شناخت کامل آناتومی و فیزیولوژی پوست و همچنین خصوصیات فیزیکی-شیمیایی موادی دارد که فرد قصد دارد در فرمولاسیون از آنها استفاده کند. پایداری مواد آلی و مواد جانبی باید بررسی شوند زیرا برخی از آنها در مواجهه با اشعه ماورا بنفش بی‌ثباتی نشان ‌می‌دهند. ضد آفتاب‌های معدنی معمولاً دارای مشکلات پایداری و همچنین سمیت محدودی هستند. جذابیت زیبایی محصول باید مورد توجه قرار گیرد تا رضایت مصرف کننده را برآورده سازد.

شکل 3: نفوذ اشعه فرابنفش در لایه‌های پوست

خواص ضد آفتاب ایده‌آل

صفات شیمیایی مطلوب عبارتند از: بی اثر بودن، عدم تحریک‌پذیری، قابلیت پایداری و سازگاری با سایر مواد. خصوصیات فیزیکی شامل ویسکوزیته پایین برای تقویت قابلیت پخش‌پذیری خوب، جاذبه زیبایی، اندازه ذرات کوچک، قابلیت ضدآب بودن، حلالیت مناسب و بی بو بودن است.

خصوصیات عملکردی شامل توانایی تامین حفاظت طیف وسیعی از طول موج و جذب سطحی محدود از طریق پوست به منظور حداقل سازی حساسیت است. محصولات همچنین باید به راحتی در دسترس، ارزان و بدون آلودگی باشند.

یک ضدآفتاب خوب باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟

• دارای طیف گسترده باشد و در برابر هر دو اشعه فرابنفش(  UVAو  UVB) از پوست محافظت کند.
• دارای SPF 30 و یا بالاتر باشد تا پوشانندگی بهتری داشته باشد بهترین SPF ضدآفتاب ها بین 30 تا 50 هست و SPF های بالاتر مناسب نیست.
• ضد آفتاب باید مناسب پوست فرد بوده و با آن سازگار باشد به این منظور که با مطابقت ضدآفتاب با نوع پوست خود (چربی یا خشکی پوست) از تاثیر بیشتر آن و بی خطر بودنش اطمینان حاصل فرمائید.

فرمولاسیون ضدآفتاب

فرمولاسیون ضدآفتاب شامل چهار مرحله مهم انتخاب طرح محصول هدف، انتخاب مواد فعال و وسیله حمل و نقل و به دنبال آن، بهینه‌سازی محصول است. هدف اصلی متخصص فرمولاسیون تولید محصولی است که یک غشای پیوسته بر روی پوست تشکیل دهد.

نفوذ مواد آلی به داخل پوست باید به حداقل برسد. ضدآفتاب‌های آلی بصورت لوسیون و پماد‌های سبک فرموله ‌می‌شوند. هنگام استفاده، آنها با ایجاد یک لایه نازک بر روی سطح پوست، از آن در برابر اشعه ماورا بنفش محافظت ‌می‌کنند.

انواع دیگر شامل روغن‌ها، ژل‌ها، امولسیون‌ها، موس‌ها (امولسیون‌های مایع)، آئروسل‌ها، استیک‌ها (مخصوص لبها، بینی و پلکها) و پودرها است. فرمولاسیون ضدآفتاب‌های معدنی به دلیل ماهیت ذره‌ای آنها دشوارتر است. به طور سنتی، آنها به صورت کرم‌هایی تهیه ‌می‌شدند که چسبناک، روغنی و ناخوشایند بودند.

ضدآفتاب‌های معدنبی بصورت خمیر، امولسیون، اسپری و پماد عرضه ‌می‌شوند. رویکردهای مهندسی ذرات از جمله میکرونیزاسیون و نانومالیزاسیون ذرات برای افزایش ارزش زیبایی محصولات انجام ‌می‌شود. ایمنی و راحتی کاربر تعیین کننده رهیافت فرمولاسیون هستند. از هر ماده ای با تحریک بالقوه پوست و مواد حساسیت زای احتمالی باید خودداری شود. حق ثبت اختراع در فرآیند تولید نقش اساسی دارد و باید قبل از شروع تولید محصول، به دقت مورد توجه قرار گیرد.

قابلیت پایداری نوری فیلترهای آلی، گسترش طیف و پارامترهای اثربخشی، ترکیب مواد فعال، بهبود جنبه‌های آرایشی را ‌می‌توان به عنوان چالش‌ها و نگرانی‌های مرتبط با فرمولاسیون ضدآفتاب‌های موضعی معرفی کرد.

فرمولاسیون مطلوب ضدآفتاب باید جنبه‌های مختلفی شامل راندمان کاربرد مورد نظر، دامنه طیف حفاظتی (UVA و UVB)، ایمنی و تحمل برای مصرف موضعی، پایداری، عدم لک شدن لباس، مواد آرایشی مناسب، رایحه مطبوع، مقاومت به آب، قابلیت پخش، ضریب میرایی بالا و هزینه مقرون‌به‌صرفه را مد نظر قرار دهد. انتخاب محتویات با توجه به کاربرد مورد نظر و ماهیت فیزیکو شیمیایی مواد تعیین ‌می‌شود. آب خالص مورد استفاده در فرمولاسیون محصول از طریق اسمز معکوس و سایر روشهای تصفیه آب برای مصارف صنعتی تهیه ‌می‌شود.

آنالیز محصول نهایی ضدآفتاب

توصیف فیزیکوشیمیایی و میکروبیولوژیکی محصول نهایی برای ایجاد انطباق آن با پارامترهای کیفیت مورد نیاز، لازم است. تست‌های خاصی مانند تجزیه و تحلیل بصری، تست‌های پایداری، تعیین PH، ارزیابی SPF، تعیین مقاومت در برابر آب و ارزیابی میکروبیولوژیکی آن انجام ‌می‌شوند.

تجزیه و تحلیل فیزیکی: شامل تست ارگانولپتیک برای مشاهده تغییرات در رنگ و وجود تفکیک فاز در محصول است.

تست‌های پایداری: که شامل رنگ، جداسازی فاز و مایع سازی است. در تست‌های پایداری، نباید هیچ تغییری در رنگ و جداسازی فازها در فرمول‌های ضدآفتاب ایجاد شود. عدم تبدیل به مایع شواهد محکمی برای پایداری امولسیون‌ها فراهم ‌می‌کند. این آزمایشات باید تحت نظر کمیته بین‌المللی هماهنگی (ICH) Q1A-Q1F انجام شوند.

تعیین PH در گذر زمان: مقدار PH ضدآفتاب ذخیره شده در شرایط مختلف با استفاده از PH متر سنج دیجیتال تعیین ‌می‌شود. تست‌های PH برای چندین امولسیون یا فرمولاسیون پس از یک دوره ذخیره‌سازی مشخص تکرار ‌می‌شوند. PH ایده‌آل حدود 0/6 است که تقریباً برابر با PH متوسط پوست است. تغییرات PH نشانه‌ی وقوع واکنشهای شیمیایی است که کیفیت محصول نهایی را نشان ‌می‌دهد.

تعیین SPF در شرایط آزمایشگاهی با استفاده از اسپکتروفتومتری: SPF، مخفف کلمه ی Sun Protection Factor به معنای فاکتور محافظت از خورشید است و بر اساس SPF تعیین شده بر روی محصول ضدآفتاب، ‌می‌توان مدت زمان مواجهه با نور خورشید را در صورت استفاده از این محصولات محاسبه کرد.

SPF بالاتر به منزله‌ی حافظت بیشتر است. روشهای آزمایشگاهی برای تعیین این فاکتور به طور کلی دو نوع هستند. روشهایی که شامل اندازه‌گیری میزان جذب یا انتقال اشعه ماورا بنفش از طریق فیلمهای محصولات ضدآفتاب در صفحات کوارتز یا غشاهای زیستی است و روشهایی که در آنها ویژگی‌های جذب مواد ضد آفتاب براساس تجزیه و تحلیل اسپکتروفتومتری محلول‌های رقیق تعیین ‌می‌شود.

سطح مقاومت در برابر آب: این تست با غوطه وری یک سوژه داوطلب در استخر یا چشمه آب‌گرم به مدت ۴۰ دقیقه با یک استراحت ۵ دقیقه‌ای در فاصله (20-5-20) انجام می‌شود. این روش بلافاصله پس از مرحله توصیف شده در تعیین SPF انجام ‌می‌شود.

برای بدست آوردن برچسب مقاومت در برابر آب به مدت ۸۰ دقیقه، چهار چرخه خشک و خشک مورد نیاز است. پس از چرخه‌های خشک شدن غوطه وری، تعیین SPF طبق دستورالعمل انجام ‌می‌شود. محصول ضد آفتاب درصورتیکه بعد از غوطه وری حداقل 50% SPF خود را حفظ کند، در برابر آب مقاوم است.

پایداری میکروبیولوژیکی: کرم‌های ضدآفتاب مانند سایر فرمولاسیون‌های موضعی باید عاری از هرگونه آلودگی میکروبی مضر برای کاربران باشد. آزمایشات متداول پایداری میکروبیولوژیکی برای محصولات ضدآفتاب شامل آزمایش استرپتوکوکوس اورئوس، سودوموناس آئروژینوزا، مخمر و کپک است.

محصول ضدآفتاب اگر به صورت محلول باشد، در محیط انتشار مناسب برای ارگانیسم خاص تحت آزمایش قرار می‌گیرند، محیط برای مدت مشخصی در دمای اتاق (25 درجه سانتیگراد) انکوبه شده و پس از آن تعداد کلنی‌ها شمرده ‌می‌شود. سیستم‌های حفاظت و رعایت دقیق روش‌های خوب تولید ‌می‌تواند احتمال حضور میکروب‌های مضر را به حداقل برساند.

سایر پارامترهای کلی کیفیت، خاص نوع فرمولاسیون بوده و شامل قابلیت پخش‌پذیری، قابلیت اکسترودپذیری، بافت، ویسکوزیته و استحکام ژل‌ها، کرم‌ها و لوسیون‌ها و ویژگی‌های اسپری از جمله سرعت پاشش، الگو و اندازه قطرات و نیروی محرک است.

الزامات نظارتی بر ضدآفتاب ها 

آژانس‌های نظارتی ‌می‌کوشند از ایمنی و رفاه مصرف کنندگان محصولات آرایشی و بهداشتی محافظت کنند. ضدآفتاب ‌ها در حوزه‌های قانونی مختلف به عنوان محصولات درمانی یا آرایشی ‌طبقه‌بندی ‌می‌شوند. ایالات متحده آمریکا، استرالیا و ژاپن ضدآفتاب را به عنوان محصولات دارویی در نظر ‌می‌گیرند که تولید آنها همانند سایر داروها منوط به رعایت الزامات شدید تحت شرایط GMP است.

در ایالات متحده آمریکا، تولیدکنندگان لوازم آرایشی و بهداشتی ملزم هستند تا ایمنی هر یک از مواد تشکیل دهنده در محصولات نهایی خود را ثابت کنند. این مقررات همچنین حداکثر مقادیر مجاز مواد سمی را تعیین کرده و در عین حال فهرستی جامع از موادی ارائه می‌کند که نباید در فرمولاسیون گنجانده شوند.

مقررات آرایشی و بهداشتی براساس ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ، دارو و ﻟﻮازم آراﻳﺸﻲ و ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ سال 1938 تنظیم ‌می‌شوند. قانون نوآوری ضد آفتاب آخرین راهنمای تولید محصولات ضدآفتاب است و چارچوبی را برای تأیید نسل بعدی محصولات ضدآفتاب ایجاد ‌می‌کند.

ضد آفتاب‌ها محصولات آرایشی و بهداشتی در اتحادیه اروپا محسوب ‌می‌شوند. با این وجود، کیفیت مورد نیاز به همان اندازه بالا است. مقررات در بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه متغیر است.

قبل از صدور مجوز برای هر نوع محصول ضدآفتاب، شواهد مربوط به استفاده ایمن از آن به اثبات برسند. تست ایمنی محصولات ضدآفتاب در قوانین تنظیم کننده محصولات آرایشی به طور کلی برای کشورهای مربوطه یا حوزه‌های قضایی منطقه‌ای که در آن قابل ‌اجرا می‌باشد، گنجانده شده ‌است.

ارزیابی ایمنی مواد آرایشی شامل ملاحظات مربوط  به خصوصیات فیزیکوشیمیایی هر ماده موجود در فرمولاسیون ضدآفتاب و همچنین پتانسیل آن برای ایجاد اثرات مضر در استفاده کوتاه مدت، میان مدت و ‌طولانی‌مدت است. مطالعات سم شناسی به بررسی هر دو اثر محلی و سیستمیک می‌پردازد.

نقاط پایانی که به طور کلی در نظر گرفته ‌می‌شوند، شامل سمیت حاد، سمیت تکرار دوز، تحریک پوست و چشم، حساسیت‌های پوستی، جهش‌زایی، سرطان‌زایی و اثرات آن بر سیستم تولید مثل است.

استفاده از مواد شیمیایی که ممکن است دارای سمیت بالقوه سرطان‌زا، جهش‌زا یا تولیدمثلی باشند (CMR) یا مواردی که ممکن است با گذشت زمان در بدن باقی بمانند و جمع شوند، به طور کلی در محصولات آرایشی ممنوع است.

قانون مواد غذایی و آرایشی ایالات متحده CFR 21 که توسط سازمان غذا و دارو (FDA) اجرا ‌می‌شود، اعلام ‌می‌کند که محصولات آرایشی و بهداشتی که ایمنی آنها قبل از بازاریابی اثبات نشده است، به عنوان برندهای جعلی در نظر گرفته ‌می‌شوند، مگر اینکه هشدار عدم ایمنی محصول به وضوح بر روی بسته‌بندی آن ذکر شده باشد.

نتیجه‌گیری

ضد آفتاب ‌ها محصولات مهمی هستند که به عنوان محافظ در برابر اشعه‌های مضر UV استفاده ‌می‌شوند. افزایش آگاهی در مورد خطر مواجهه مداوم با آفتاب و ارتباط آن با سرطان به افزایش تقاضا برای ضدآفتاب منجر شده است.

استفاده مناسب از ضدآفتاب‌ ها یک امر ضروری است، زیرا توانایی آنها برای محافظت در برابر پیری پوست، برنزه شدن و ملانوم‌ها اثبات شده است.

آژانس‌های نظارتی در سراسر جهان نیز سیاست‌های لازم را برای افزایش نظارت بر تولید محصولات ضدآفتاب با کیفیت و سازگار با دانش علمی در نظر گرفته‌اند.

دانشمندان داروسازی اصول علمی داروهای موضعی را درک ‌می‌کنند و ‌می‌توانند ضدآفتاب‌هایی را تنظیم کنند که منطبق بر همه الزامات ایمنی، اثر بخشی کیفیت و مقبولیت مصرف کننده باشد.

فرمولاسیون ضد آفتاب همچنان با تکنیک‌های جدید که طراحی و اثربخشی محصول را تقویت ‌می‌کنند، تکامل ‌می‌یابد. از آن جایی که ‌طبقه‌بندی ضد آفتاب از مواد آرایشی عمومی به داروهای درمانی تغییر یافته است، تلفیق کیفیت و مفاهیم طراحی در تولید محصولات ضدآفتاب مورد توجه قرار گرفته‌ است.